حدیث قسیم النار و الجنةحدیث قسیم النار و الجنة در احادیث زیادی از وجود مقدس رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در شان حضرت علی (علیه‌السّلام) نقل شده است. این حدیث هم در منابع روایی شیعه و هم در منابع روایی اهل سنت این روایت با تعابیر مختلف بیان شده است. ۱ - اصل احادیث از منابع شیعهعن عبدالله بن عباس قال: قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): ... معاشر الناس، ان علیا قسیم النار، لا یدخل النار ولی له، ولا ینجو منها عدو له، انه قسیم الجنة، لا یدخلها عدو له، ولا یزحزح عنها ولی له. از عبدالله بن عباس نقل شده است که گفت: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: ... ای گروه مردم! همانا علی تقسیم کننده جهنم (نار) است کسی که یاور و دوست او باشد وارد آتش نخواهد شد و کسی که دشمن او باشد از آن نجات نخواهد یافت. همانا او تقسیم کننده بهشت است کسی که دشمن او باشد وارد آن نخواهد شد و کسی که دوست او باشد از آن محروم نخواهد شد. قال (علی ابن موسی الرضا) قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یا علی انک قسیم الجنة و النار. حضرت علی بن موسی الرضا فرمودند: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: ای علی! همانا تو تفسیم کننده بهشت و جهنم هستی. عن سلیمان بن خالد، عن ابی عبدالله جعفر بن محمد الصادق، عن آبائه (علیهم‌السّلام) قال: قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) لعلی (علیه‌السّلام): ... یا علی انت قسیم الجنة والنار، لا یدخل الجنة الا من عرفک وعرفته، ولا یدخل النار الا من انکرک وانکرته. از سلیمان بن خالد از امام صادق (علیه‌السّلام) از پدرانشان از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمودند: ... ای علی تو قسمت کننده بهشت و دوزخی وارد بهشت نمی‌شود مگر کسی که او تو را و تو او را بشناسی (جزء شیعیان واقعی تو باشد) و وارد دوزخ نمی‌شود مگر کسی که تو را انکار کند و تو او را انکار کنی. این روایت به چند صورت قسیم النار والجنه، قسیم النار، قسیم الجنه و النار، السلام علیک یا قسیم النار و الجنه، در منابع ذیل آمده است: ۲ - روایت از منابع اهل سنتاین روایت در بسیاری از منابع اهل سنت نقل شده است و اگرچه برخی از متعصبین سعی در تضعیف این روایت کرده‌اند اما جایی که این روایت در کتب لغت نیز راه پیدا می‌کند و به اسناد متعدد در کتب معتبر اهل سنت نقل می‌شود دیگر اشکال بهانه جویان جایی ندارد اکنون به برخی از نقل‌ها در منابع اهل سنت اشاره می‌کنیم: عن علی (رضی‌الله‌تعالی) عنه انا قسیم النار از حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمودند: من تقسیم کننده دوزخ هستم. وروی ایضا عن الاعمش عن موسی بن طریف، عن عبایة، قال سمعت علیا (علیه‌السّلام)، وهو یقول: انا قسیم النار. و همچنین روایت شده است از اعمش از موسی بن طریف از عبایه که گفت از علی (علیه‌السّلام) شنیدم در حالی که می‌فرمود: من تقسیم کننده دوزخ هستم. عن عبایة عن علی قال: انا قسیم النار، اذا کان یوم القیامة قلت هذا لک و هذا لی. از حضرت علی (علیه‌السّلام) نقل شده است که فرمودند: من قسمت کننده دوزخم زمانی که روز قیامت فرا رسد می‌گویم (به آتش) این (شخص) برای تو و این (شخص) برای من. ۳ - دلیل این نامگذاریبرخی از روایات علت این نام‌گذاری را ذکر کرده‌اند که به دو روایت اکتفا می‌شود: ۱. حدثنا احمد بن الحسن القطان قال: حدثنا احمد بن یحیی بن زکریا ابو العباس القطان قال: حدثنا محمد بن اسماعیل البرمکی قال: حدثنا عبدالله بن داهر قال: حدثنا ابی، عن محمد بن سنان عن المفضل بن عمر قال: قلت لابی عبدالله جعفر بن محمد الصادق (علیه‌السّلام) لم صار امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب قسیم الجنة والنار؟ قال: لان حبه ایمان وبغضه کفر، وانما خلقت الجنة لاهل الایمان، وخلقت النار لاهل الکفر، فهو (علیه‌السّلام) قسیم الجنة والنار، لهذه العلة فالجنة لا یدخلها الا اهل محبته، والنار لا یدخلها الا اهل بغضه. از مفضل بن عمر نقل شده است که گفت به امام صادق (علیه‌السّلام) عرض کردم به چه علت امیرالمومنین علی بن ابی طالب قسیم الجنه و النار گفته شده است؟ حضرت فرمودند: به خاطر اینکه دوست داشتن او ایمان و دشمن داشتن او کفر است، و همانا بهشت برای اهل ایمان آفریده شده است و نار برای اهل کفر خلق شده است بنابراین حضرت علی (علیه‌السّلام) به این علت قسیم الجنه و النار است بنابراین در بهشت وارد نمی‌شود مگر اهل محبت و دوستی با او و وارد آتش نمی‌شود مگر اهل دشمنی با او. همچنین در روایت دیگری از امام رضا (علیه‌السّلام) آمده است: ۳۰. حدثنا تمیم بن عبدالله بن تمیم القرشی قال: حدثنی ابی عن احمد بن علی الانصاری عن ابی الصلت الهروی قال: قال المامون یوما للرضا (علیه‌السّلام) یا ابا الحسن اخبرنی عن جدک امیرالمؤمنین بای وجه هو قسیم الجنة والنار وبای معنی فقد کثر فکری فی ذلک؟ فقال له الرضا (علیه‌السّلام): یا امیرالمؤمنین الم ترو عن ابیک عن آبائه عن عبدالله بن عباس انه قال: سمعت رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یقول: حب علی ایمان وبغضه کفر؟ فقال: بلی فقال الرضا (علیه‌السّلام): فقسمة الجنة والنار اذا کانت علی حبه وبغضه فهو قسیم الجنة والنار. اباصلت هروی نقل کرده است که روزی مأمون به امام رضا (علیه‌السّلام) گفت: یا اباالحسن ما را از پدرت امیرالمومنین آگاه ساز که به چه علت قسیم الجنه و النار خوانده شده است و این به چه معنا است که این مطلب فکر مرا مشغول ساخته است پس امام رضا (علیه‌السّلام) به او فرمودند ای مامون آیا تو از پدرت و او از پدرانش از ابن عباس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل نکردید که گفت از رسول خدا شنیدم می‌فرمایند: حب علی ایمان و دشمنی با علی کفر است؟ پس مامون پاسخ داد آری پس حضرت فرمودند: پس تقسیم می‌کند بهشت و دوزخ را زمانی که ایمان و کفر بر اساس حب و بغض او باشد پس بنابراین او قسیم الجنه و النار است. ۴ - قسیم الجنه و النار در شعر شاعرانشاعران زیادی در طول قرون متمادی از این روایت در شعر خود استفاده کرده‌اند که به برخی اشاره می‌شود: قسیم النار ذو خیر وخیر یخلصنا الغداة من السعیر ••••• فکان محمد فی الدین شمساعلی بعد کالبدر المنیر علی (علیه‌السّلام) تقسیم کننده دوزخ صاحب خیر است و چه خوب است که فردای قیامت از جهنم نجات می‌یابیم. پس حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در دین خورد است و بعد از آن علی مثل ماه درخشنده است. قال البشنوی: فمدینة العلم التی هو بابهااضحی قسیم النار یوم مآبه ••••• فعدوه اشقی البریة فی لضی وولیه المحبوب یوم حسابه پس شهر علمی که او در آن است روشن است که تفسیم کننده دوزخ روز بازگشتش او خواهد بود. پس دشمن او شقی‌ترین خلق در قیامت است و دوست او مورد محبت در روز حسابرسی است. قال عمار بن تغلبة: علی حبه جنةقسیم النار والجنة ••••• وصی المصطفی حقا امام الانس والجنة. حب علی بن ابیطالب سپر از آتش است و او تقسیم کننده جهنم و بهشت است. و او جانشین و وصی به حق حضرت محمد مصطفی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) استواو پیشوای جن و انس است. ۵ - پانویس۶ - منبعموسسه تحقیقاتی حضرت ولیعصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، برگرفته از مقاله «چرا به حضرت علی (علیه السلام) «قسیم النار والجنة» می گویند؟». رده‌های این صفحه : مقالات مؤسسه ولیعصر
|